صنعت

  در سال 1314 دبستانهای مختلط تشکیل شد و تا ده سالگی پسران و دختران در یکجا مشغول تحصیل گشتند و در دانشسرای عالی پسران، از شهریور 1314 دوشیزگان نیز مجاز به ورود بودند در 17 دی ماه همان سال و دانش سرای تهران رضاشاه با حضور ملکه و شاهدخت ها برابری زن و مرد را اعلام داشت و بر افکندن حجاب را دستور داد.

آموزش سالمندان: در سال 1315 مورد توجه واقع شد و دبستانهای دولتی کلاسهایی برای تعلیم خواندن و نوشتن و حساب و مختصری تاریخ و جغرافیا در تمام کشور در اوائل شب دائر گردید. و کتابهای مخصوص برای این کار تالیف و چاپ شد و به این ترتیب صدها هزار نفر از اکابر توانستند باسواد شوند.

 

سیر قهقرائی: در سال 1317 در سازمان و برنامه دبیرستانها تجدید نظر شد و از دبیرستانهای فرانسه تقلید ناقصی به عمل آمد و چون دولت مقتدر بود به انتقادات اشخاص مطلع توجه نکرد تحصیلات متوسطه شش ساله که تا آن زمان به دو دوره سه ساله و دوره دوم به چند شعبه ادبی- علمی- بازرگانی- کشاورزی- صنعتی تقسیم می شد به سه دوره مبدل گردید. دوره اول سه ساله- دوره دوم دو ساله و کلاس آخر یک سال و در آخر هر دوره امتحانات اسمی مقرر گردید. برنامه بسیار سنگین شد و بر مقدار مواد درسی افزوده شد. بدون رعایت وقت شاگرد و ساعاتی که باید صرف پرورش اخلاقی و بدنی او شود موادی که در برنامه منظور شد در زندگانی مورد حاجت نبود و تحمیل زائدی بر حافظه دانش آموز بود. در همین سال در برنامه دانشسرای عالی، وزیر فرهنگ تجدیدنظر کرد و ذوق و شخصیت محصل که از 1311 مواد تحصیلی و اخذ شهادتنامه‏های گوناگون داشت لغو گردید و مواد معینی بین سه طی سال تحصیلی تقسیم شد و همه محصلین را مقید به خواند آنها کرد.

تاسیس دانشگاه تهران: در سال 1310 که نگارنده به دعوت دانشگاه کلمبیا در نیویورک مشغول مطالعه بود. به دستور دولت نقشه و طرح تفصیلی سازمان دانشگاه تهران را تهیه کرد. از اینرو دارالمعلمین عالی را در اراضی نگارستان هسته مرکزی دانشگاه قرار داد و آن را به شکل یک موسسه نوین تعلیمات عالیه در آورده با سازمان و برنامه جدید و انتظامات تازه مبتنی بر آزادی و شخصیت دانشجو و شش آزمایشگاه و یک کتابخانه و شعبه علوم تربیتی و کارهای فوق برنامه، در خرداد 1313 در زمان وزارت آقای حکمت قانون تاسیس دانشگاه به تصویب مجلس رسید. در 15 بهمن همان سال بنیاد آن بدست رضا شاه در اراضی جلالیه در شمال غربی تهران گذاشته شد و از 24 اسفند 1316 به بعد به تدریج که بناهای جدید آماده شد دانشکده طب و دندانسازی و داروسازی و دانشکده حقوق و علوم سیاسی که هر دوی آنها با سازمان مختصری از سابق وجود داشت و دانشکده فنی که در سال 1313 تاسیس گردیده بود به اینجا منتقل گردید. دانشکده ادبیات و علوم هم در سال مذکور به وجود آمد.

تربیت معلم: از اقدامات دیگری که در دوره رضاخان بعمل آمد تاسیس دانش سراهای مقدماتی برای تهیه آموزگار و وضع قوانین مخصوص برای تثبیت تمام معلم و تامین آینده او بود. در اسفند 1312 قانون تربیت معلم تصویب شد. و به موجب آن مقرر شد 25 دانشسرای مقدماتی در ظرف 5 سال در تمام کشور دایر شود.

 

تربیت بدنی:

 در همان سال نسبت به ورزش توجه خاص معطوف گردید. و انجمن ملی تربیت بدنی که توسط حسین علاء و ابراهیم حکیمی و نگارنده در آغاز 1312 تاسیس شده بود رسمیت یافت و سازمان پیشاهنگی و اعطا جوایز بدست شاهنشاه جنبش مهمی در کشور پدیدار گردید.

در مدت زمامداری رضا شاه علاوه بر کتب درسی ابتدایی و متوسطه عده ای از شاهکارهای زبان فارسی همچون شاهنامه و دیوان حافظ و کلیات سعدی و نظامی و عده‏ای از نسخ خطی فارسی چون تفهیم ابوریحان بیرونی و تاریخ بیهقی و تاریخ سیستان و حدودالعالم تصحیح و طبع گردید. عده‏ای هم از کتب خاورشناسان و دانشمندان معذب زمین ترجمه و چاپ شده و عده زیادی کتاب در رشته‏های مختلف ادبی و علمی و فنی و فلسفی و تاریخی و تربیتی از طرف نویسندگان مملکت تالیف و منتشر گردید. و در تمام این دوره نه فقط هر سال بر عده مدارس افزوده می شد و بودجه فرهنگ رو افزایش رفت بلکه بتدریج بناهای مرغوب برای دانشسرا و دبیرستان  و دبستان در مرکز شهرهای مهم ساخته شد.